Ana içeriğe atla

Kripto Paralar ve Blok Zincir Teknolojisi

        


Kripto para birimleri 2017’nin en çok kazandıranları arasında oldu. Örneğin bitcoin son dönemlerde gerilemesine rağmen, fiyatını 2017’de 19,5 kata kadar katladı. Satoshi Nakamoto lakaplı gizli bir yazarın 2008 yılında önerdiği Bitcoin: Uçtan Uca Elektronik Nakit Sistemi  makalesile dünya,  kripto para birimleri ile tanıştı.


 Peki bu  kripto paralar ve bunların arkasındaki “blokzincir” teknolojileri nedir?



-          Kripto paralar; fiziki olmayan, elektronik ortamlarda tutulan ve transferi yapılan para birimleridir. Kripto para birimlerinin en önemli özelliği merkez bankası gibi merkezi bir otorite tarafından basılmaması ve kontrol edilmemesidir. Bunun yerine bir bilgisayar ağı, yapılan tüm işlemleri takip edip, bu işlemlerin doğruluğunu teyit eder ve bu işlem sürecinde yeni para birimi üretilir.  Sistemin; merkezi bir otorite olmamasına rağmen,  güvenirliliği ise, bitcoin veya diğer kripto para birimlerinin kullandığı blokzincir teknolojisi ile sağlanır.


Blokzincir teknolojisi nedir: Merkezi olmayan şifreli bir kayıt sistemi


-          Blokzincir, her bir kullanıcı tarafından ulaşılabilen ve paylaşılan,  dağıtılmış özgün bir  veri tabanı teknolojisidir.  Bunun en önemli özelliği; merkezi kontrol otoritesini ortadan kaldırarak, internet ortamında işlemlerin güvenilir bir şekilde yapılmasına olanak sağlamasıdır. Blokzincirin en temel özellikleri, yapılan işlem kayıtlarının silinemez olması ve şifreli olarak saklanmasıdır.

-          Blok zincir ağındaki her katılımcı veri tabanındaki bütün kayıtların  başlangıçtan itibaren bir kopyasına sahip olur. Kayıtların güvenliği, “dijital imzalar” ve “anahtarlar” kullanılarak  sağlanmaktadır.

-          Yapılan işlemler bir araya getirilerek “bloklar” oluşturulur.  Her bir yeni blok, ondan önce yapılan tüm işlemlerin kaydını içeren bir şifre ihtiva eder. Ayrıca bloka yeni yapılan işlemler kaydedilir. Her yeni yapılan işlemle bu blok zinciri uzar.  Sistemin güvenli olmasının asıl nedeni, yeni yaratılan her bir blokun ondan önce yapılan tüm işlemlerin kaydını içermesi ve  bu kayda tüm üyelerin sahip olmasıdır.  Dolayısıyla, kayıt değiştirilmek istenirse bu kolaylıkla fark edilebilir.  Sistemin herkese açık ve bilginin herkes tarafından paylaşılıyor olması sistem güvenliğinin en önemli noktasını oluşturuyor. .

-          Dijital para transferlerinde, sistemde bir kullanıcıdan diğer kullanıcıya yapılan kayıt altındaki işlemler  birleştirilip blokların içine yazılır.  Her bir blokzincirin oluşturulmasında şifreleme yöntemleri ve dijital imza kullanılır.

-          Blokzincir kayıtları, dijital para birimleri özelinde, para transferi bilgileri olduğu gibi farklı uygulamalarda müşteri kayıtları, ürün bilgileri de olabilir. Dolayısıyla blokzincir teknolojisi bir çok farklı alanda kullanılabilir

-          Kayıtlar, sistem içinde “madenci” adı verilen üyeler tarafından doğrulanırlar. Örneğin; herhangi bir kişi Bitcoin’ini kullanarak bir işlem gerçekleştirdiğinde tüm bilgisayar ağına bir bildirim gider. Her bir bilgisayar, bu işlemin gerçek bir işlem olup olmadığını ve alıcının yeterince bitcoin’e sahip olup olmadığını, farklı algoritmalar kullanarak, kontrol eder. Buna  emeğin ispatı anlamına gelen “proof of work” denir. Blokzincirin uzamasına da bağlı olarak bu faaliyet büyük montanlı işlemci kapasitesi kullanılarak gerçekleştirilir.   Blokzincir uzadıkça  gereken işlem kapasitesi ve ihtiyaç duyulan enerji de artmaktadır. Bu yüksek enerji nedeniyle daha düşük enerjiye ihtiyaç duyacak alternatif algoritmalar da geliştirilmektedir. 

-          Bitcoin’leri çıkarmak ve işlemleri doğrulamak için kullanılan enerji miktarı da çok yüksek seviyeye ulaşmaktadır. Bitcoin siteminin kullandığı yıllık elektrik tüketiminin 33,2 TWsaat olduğu, bunun da 1,6 milyar $ maliyetinin olduğu düşünüldüğünde bitcoin enerji tüketiminin şu anda dünya elektrik tüketiminin %0,15’ine karşılık geldiği belirtiliyor.Oransal olarak küçük görülmesine karşın bu enerji tüketimi örneğin Danimarka’nin tüketimine ulaşmış durumda (bkz. Nomura; bitcoin starts moving other markets).

-          “Madencilik işini” yapmak için gereken bilgi işlem kapasitesi arttıkça, sadece çok büyük bilgisayarların kapasitesi bu işlemi gerçekleştirmeye yeterli olmaktadır.

-          Örneğin bitcoinde, bu emeğe karşılık, doğrulama işlemini ilk gerçekleştiren bilgisayar  şu anda 12,5 bitcoin kazanıyor. Yeni bitcoin’ler bu şekilde yaratılıyor.  Bu, merkez bankalarının para yaratma geleneğinden farklı  bir durum.

-          Bu bağlamda bakıldığında, Bitcoin’in önemli özelliklerinden birisi de  arzının sınırlı olmasıdır. Bitcoin’in teknoloji tasarımı azami bitcoin arzını 21 milyon ile sınırlandırmıştır. Şu anda toplam varolan bitcoin miktarı yaklaşık 17 milyon olup yıllık arz büyümesi %4 civarındadır. Fakat bu artış tüm bitcoinler çıkarılana kadar yavaş yavaş azalacaktır. Toplam arza ulaşmasının 2140’da olması beklenmektedir. Sistem şu şekilde işlemektedir: Daha fazla bitcoin çıkarıldıkça, algoritmayı çözmek, dolayısıyla yeni bitcoin kazanmak  gittikçe zorlaşmaktadır.  Aynı zamanda, algoritmaları çözdükten sonra kazanılan bitcoin  miktarı da her dört yılda bir yarılanıyor. 2020’de madenciler, algoritmanın çözümü için,  12,5 değil 6,25  bitcoin kazanacaklar. Dolayısıyla karmaşıklaşan işlemler ve azalan bitcoin kazanımı, bitcoin arz büyümesini de yavaşlatacaktır.


Kripto para birimleri


-          Bitcoin  ilk para kripto para birimi ve  aralarında en bilineni ve en büyüğü.  Bitcoin’in piyasa değeri 177 milyar $ olup, diğer 1400’ün üzerindeki kripto paralar da eklendiğinde toplam kripto para birimlerinin  piyasa değeri 500 milyar $’ın üzerindedir.

-          Bitcoin’i takip eden diğer  önemli kripto para birimleri Ethereum, Ripple, Bitcoin Cash ve  Cardana.

-          Dijital para birimleri temel olarak benzer nitelikte olup, teknik olarak bazı farklılıklar içeriyor. Örneğin Etherium.  Bitcoin’den farklı olarak akıllı kontratların gerçekleştirilmesine olanak tanıyan bir platform sunmaktadır. Akıllı kontratlar, 3.  bir tarafa ihtiyaç duyulmadan  finansal  bir işlemin şeffaf, güvenilir bir şekilde dijital ortamda gerçekleştirmesine olanak tanımaktadır.  Bitcoin, blokzincir teknolojisinin sadece ödeme sistemi olmak üzere, tek bir uygulamasını kullanırken, etherium bir çok farklı uygulamayı gerçekleştirebilmek için bir platform sunuyor. Bunlar farklı finansal işlemlerden, gayrimenkul, sigortacılığa kadar bir çok işlemi kapsayabiliyor.

-          Bitcoin’in piyasa değerinde yaşanan hızlı yükseliş  diğer aktif fiyatları için bir risk oluşturabilir mi?  Dünya hisse senedi piyasa değerinin toplamının 80 trilyon  $ civarında olduğunu, 2000 yılında dot.com teknoloji hisse senedi balonunda ulaştığı 2,9 trilyon $ seviyeleri düşünüldüğünde, krito para birimlerinde yaşanan fiyat dalgalanmalarının, halihazırda diğer aktif fiyatlarını etkileme gücü çok sınırlıdır. Ancak doların geniş tanımlı para arzının 14 trilyon $’a yakın olduğu düşünüldüğünde, kripto para birimlerinin piyasa değerinin, farklı alanlarda kullanımlarının daha esneklik kazanması ile beraber,  potansiyel etkilerinin artması beklenebilir.






Sonuç

-          Dünya Ekonomik Forum’un da belirttiği gibi blokzincir teknolojisi; insanoğluna, değerin yaratılıp el değiştirebilmesine yönelik olarak çok büyük bir yetkinlik kazandırıyorEşiğinde olduğumuz 4. Sanayi Devrimi temel iletişim platformu olarak yapay zeka, makine öğrenimi (machine learning), nesnelerin interneti (internet of things), robot teknolojisi gibi yeniliklere temel bir platform oluşturma yeteğine sahip

-          Blokzincir teknolojisinin geleceği ile kripto para birimlerinin bugünkü piyasa hareketleri arasında bire bir ilişki kurmaktan, kanaatimizce, kaçınmalıyız.  Görüşümüz; blokzincir teknolojisinin herhangi bir kripto para biriminin piyasa değerinden bağımsız devam edeceği yönünde.

 Kaynak

Dr. Fatma Melek - Dr. Eralp Denktaş, CFA

Yorumlar

  1. Merhaba, yazınız için teşekkürler. Bloggerların buluşma ve sosyal paylaşım platformuna sizleri de bekleriz. İyi çalışmalar.

    YanıtlaSil

Yorum Gönder

Durma sende düşünceni yaz ...!
(Yorumlarınız onaylandıkdan sonra yayınlanır.)

Bu blogdaki popüler yayınlar

Altered Carbon Netflix

Altered Carbon  2018  yapımı siberpunk , bilimkugu türünde netflix dizisi; Richard K. Morgan tarafından kaleme alınan ve 2002 yılında yayımlanan siberpunk bilimkurgu romanı Altered Carbon, insan aklının bildiğimizden farklı şekilde geliştiği uzak bir gelecekte geçiyor.

Ücretsiz Blog servisleri

Çeşitli Blog Sağlıyıcıları Blogger.com - Dünyaca ünlü ilk blog sağlıyıcısı Google'ın satın alması ile dahada büyüdü 2,5 milyona yakın üyesi olduğu tahmin ediliyor. Türkçe desteği , ücretsiz Domain barındırma imkanı mevcut (Herkese Blogger'ı öneririm) Blog.com - Türkçe destekli bir başka blog sağlayıcı BlogYx.com - Yerleşik Chat box seçeneği mevcut Windows Live Spaces - Microsoft'un Blog servisi Hotmail,Msn ve Live Maille bütünleşik çalışıyor Terapad.com - Ücretli ve ücretsiz seçenekleri mevcut blog sağlayıcısı Blogging.com - İngilizce destekli blog sağlayıcı WordPress Destekli Ücretsiz Blog sağlıyıcıları WordPress.com - Hepimiz biliyoruz.Türkçe desteği mevcut Blogetery.com - Tema desteği , anti-spam uygulaması , Ücretsiz sub-domain imkanı BlogRox.com - 50MB of ücretsiz online alan iimkanı . Blogsome.com - WordPress MU platformlu blog sağlayıcı Edublogs.com - Başka bir Wordpress destekli blog sağlayıcısı Türk Blog Sağlıyıcıları Blogcu.com -

Zenfone Lollipop Güncellemesi

Asus otomatik güncelleme dağıtmadan önce Lollipop kaynak kodlarını kendi sitesinde yayınladı manuel kurulum için telefonunuzun modeline göre güncelleme dosyasını telefonunuzun kok dizinine indiriyorsunuz daha sonra otomatik bir uyarı alacaksınız ve kurulum başlayacak. Android Lollipop 5.0 güncellemesini;